Tisipiri 19, 2019 – Nuu Juak – Silarjuami Katujjiqatigiit Katimanirjuanganni tigusilauqsimajut Piqujivungaarutimit “nalunaiqsillutit taakkuninga 2022–2032 arraagunginni Silarjuami Ukiunut Qulinut Nunaqaqqaaqtuminiit Uqausinginni, uqausiuqujaulluni tamanna jagappallialirninganni nunaqaqqaaqtuminiit uqausingit tuavirnaqsilirngat paqqijariaqarattigu, uummaliqqitillutigullu saqqijaaqtikannirlutigullu nunaqaqqaaqtuminiit uqausingit ammalu tuavirnaqtumit Kanatami silarjuamilu kamagilirlutigu”
Kingulliqpaami piqujivungaarutinit “Qaiqujimmijuq Timiujunik aaqqissuiqataugumajunik kanatami iliqqusiugajaqtunik kiinaujaqtaassanut atuliqtitittiarasuarnirmut Silarjuami Ukiunut Qulinut Nunaqaqqaaqtuminirmit Uqausilirinirmut piliriqataugumajunik nunaqaqqaqtuminirnit, qaiqujivut, uqausilirinirmiitillugu, pigiarutiqarlutit qanuq atuliqtittikannirunnarajarmangataa Silarjuami Ukiunut Quliujunut.”
Maannaujuq Quttiniqpaangummat Matunialiqtillugu 2019 Silarjuami Nunaqaqqaaqtunut Uqausilirinirmit (Tisipiri 17, Silarjuap Katujjiqatigiingita Allavinganni, Nuu Juakmi, Mialigaullu Nunanganni) uqausirilugit tamakkua kiggaturlugit Ukiuqtaqtumi Inulirinirmut, Aluki Kuuttiq, Angijuqqaaq Nunavut Tunngavikkunni uqalauqtuq Inuit Ukiuqtaqtumiuqatigiit Katimajinginni piqujivungaarutimik ikajuqtuijunit ukiunut qulinut ammalu pilirikkaniqtutit “piliriassaqallarikkata tamatuminga uqausilirinirmit taimailluaqtitauqattanginninginni.” Uqaqtunilu nunavut iluani “Inuit 85%−ngummata ammalu 70%−ngullutik Inuit Anaanangita Uqausinginni uqarunnaqtut” kisili “killiqaqtutuaq Kanatami anginiqpaami uqausirmit gavamatuqakkunnu ilisarijausimanngittumit uqausirmit. . Imaittuugaluaqtillugu, inuktut gavamakkunni atuqtauluni iqqanaijarutiunngittuq kikkutuinnarnut pijittiraqtiujuugaluanut.”
Inuit Ukiuqtaqtumiuqatigiit Katimajinginni Kanatami Angijuqqaap Tungininganni (Silarjuami) Liisa Qupirrualuk saqqiiqataulauqtuq Silarjuami Arraagunganni Nunaqaqqaaqtuminiit Uqausinganni katujjiqatigiit silarjuamut pigiarngarninganni 2019. Uqaqtunilu, “tavvani arraagumi pimmarialuummut ujjirusuttittikanniriaqaratta inuit uqausinginni, uqausiit jagaijaulirngata, assurukkanniriaqaqtugut sanngitinasuanginnarlutigu, ammalu attuaniqallarimmat piqqusittinnut Ilisaqsisimajugut tavvani arraagumi mikiluaqtuq kamagijanaarlugu tamanna uqausiliriniq. Ukiunut qulinut piviqaqtitaujut kamaginiarlutigu, sanngitinnasuarlugu, ᐆmmatikkannirasuarlugulu uqausivut.”
Liupav Taian, Inuit Ukiuqtaqtumiuqatigiit Katimajinginni Issivautaup Tungilinga Sikaatkamut, uqalauqtuq “uvagut, kiggaqtuijiujugut Inunnit (Juppigit) ukiuqtaqtumi ulaasaami, tunngasuttittivugut ikajuqtuqtauqujillutalu nalunaiqsilluta Silarjuami Ukiunut Qulinut Nunaqaqqaaqtuminirnut Uqausinginni. Uqausiliriniq pillarialuummat kikkuunittinni nalunaiqsijjutiummat inuunittinni immikkut tavvaunittinillu. Parnautitaqarngat sivumuappallianiarluni ikupittulirinirmit aaqqissuittiarlunilu silarjuami nunalinnillu pijaujumajunik taimailluaqtillugit Turaagagijaugajuttuq ilisarijauninginni avittuqsimajunik, silarjuamilu pimmariummata uqausiliriniujut ajjigiinngittut amisuullutillu nakituinnaqsimajut ilinniaqtulirinirlu, allaviliriniq maligalirinirlu, piqqusilirinirmillu ammalu pivalliajulirinirmit ammalu qarasaujakkut niurrutiqarnikullu pitalialuummata.”
Viura Makkaap, Inuit Ukiuqtaqtumiuqatigiit Katimajinginni Sivuliqtiit Katimajiranga Alaaskami unikkaalaurmijuq sivulliqpaami pimmariuniqpaangummat Saint Luarans Qikiqtangani Juppik “Nalunaiqtausimajuq pitaqariaqallarinningani ammalu ikajuutiqaqtuq nunaqaqqaattulimaat uqausinginnut nilliasuunut. Pimmariugillunilu, ilisarijausimagiaqarningit nunaqaqqaaqtuminiit uqausingit piqqusivullu kikkuunivullu saqqijaakkanniqtitauriaqallarittut.”
Inuit Ukiuqtaqtumiittut, uqausingit tunngavigijaummata piqqusingitigut kikkuuningitigullu ammalu uummatikkanniriaqarngagu, kamagittianginnarlunigit, atuttiarlugit, saqqijaaqtillugillu piuniqpaaqtigut. Nalunaiqsisimagatta turaagattinni kajusigunnangat kisiani pigiarutauluni, pijaunasulluni, ingirratinnarlugulu ilisarijausimajuq uqausiit qanuilinganinginni timiujunik, Nunalirjuanit Gavamakkunillu killiqaqtunillu Inuit inuuvinginni, suurlu qanuittumiinninga uqausivut quvvasittikanniriaqarattigu inuulluta atuttiarlutigullu ikajuqtuinnaqattarlutalu uqausilirinirmit pijuqaliraippat.
Uqausiriinnattiarattigu pigiaqtaugiaqalirningit saqqijaaqtitaulutit uqausivut ajjigiinngittut uqausiit, mikillivaallitiqtaugiaqanngittuq tuavirnaqsilirngat kamagiattiariaqaqtutigu inulinuurnit, tigumiaqtiujunik nipiqanngittuugaluanit uqaqtuni. Uqausiriinnariaqarattigu Nalunairlutigullu Kanatami Mialigaillu Nunanganni uqausiummat atuqtauvattuq Ukiuqtaqtumi Nalunaiqtaulauqtunilu Juunimi 26, 2019, ilisarimmigaqtigu tamanna ilaliujjaugiaqaninginni ajjigiinngittut uqausiit qanigiittuugaluat, ammalu ulurianaqtumiiliqtut. Suurlu, Nuukmi Inuit Ukiuqtaqtumiuqatigiit Katimajinginni allavinganni pimmariujumit uqausiqatigiinningit Inuit kanannanganiittut akukitturmiunut tamatuminga.
Inuit Ukiuqtaqtumiuqatigiit Katimajinginni ilisaqsigiiqsimajut ikajuqtaujariaqarninginni inuit uqausinginni ilinniaqtitauqattarlutit ilinnirutiqarlutillu ilinniaqtulirijimmarinnit ilinniavinnit. Ilinniaqtuliriniq atuutiqattiaqtuq Inuit Nunanganni, ilinniaqtulirijimmariit malittiaqtut uppirijaujunik, piqqusinginni uqausirnillu, piqasiutillugit attuaningit uqausiliriniq, ajjiungitturlu Ukiuqtaqtuq avativut qaujimanivullu. Utqiavik Nalunaiqtausimaninga ikajuqtuimmat saqqiqtauninginni ilinniaqtulirinimmarimmit inuit uppirijanginni piqqusinginnillu tamakkua qallunaaruqtitaugasuqattalauraluaqtillugit isumagijaujut.
Titiraqsimajut katujjiqatigiit Silarjuami Katimanirjuanganni piqujivungaarutiit uvaniittut https://undocs.org/A/74/396
-30-
Contact:
Kelly Eningowuk
ICC (Alaska)
(907) 274-9058
kelly@iccalaska.org
Carole Simon
ICC (Canada)
(613) 563-2642 CSimon@inuitcircumpolar.com