Julai 24, 2014, Inuuvik, Nunatsiavut– Taanna Inuit Ukiuqtaqtumiuqatigiit Katimajingita Katimanirivattanga, arraaguut sitamat aniguraimmata katitsutik Inuit sivuliqtiit Kanatamiingaaqtut, Kalaałiit Nunaanik, Sukutta (Rasa) ammalu Alaaska, nuqqausiqpuq ullumi atiliuvirutaulluni ammalu atuliqtitaulluni taanna Kitigaarjuit Nalunaiqsigutingat. Taanna Nalunaiqsigut titiraqsimavigijuq atuagaksanik maligatsaulutik ammalu piliriaqsanginnit taakkua Inuit Ukiuqtaqtumiuqatigiit Katimajingita taakkunani arraaguni sitamanik aturniaqtaminnit ammalu aturuminaqsititsimalluniuk Kitigaarjumiut, piqqusituqarmitigut suli arvaniaqpattut nunalinga ammalu kativiuvatsuni qanigijanga Tuktuujaaqtuup pijitsirutaujuq katititsiluni ammalu aulatsigunnarningit Inuit – iqqaititsiguti kasuqsimaninginnik taakkua atuqattaqsimajaujut, ullumiuliqtuq ammalu sivuniksami. Atangiqtillugu Nalunaiqtausimajuq nanigaksaq uvani https://www.inuitcircumpolar.com/declaration-2014-kitigaaryuit-english/
Malillugu aturaksaq Katimajinut: “Ukiuqta’tumi ᕼivuniptingnut – Atausiq Ukiuqtaqtu, Atausiq Sivuniksaq,” taanna Kitigaarjuit Nalunaiqsimajangat ilulilik amisunik aksururnarunnaqtunik ammalu piviksaqarviugunnaqtunik amiqqautaujunik Inungnut Ukiuqtaqtumiuqatigiinut, piqasiutitsugit avatiup asijjirningit, pivalliatitauninga atukkannirunnaqtut ammalu atukkannirunnangittunut nunami aturatsatigut, surraituutillugit uumajut niqigijauvanningit atuqtaugunnarningit, timiup ilusinga ammalu qanuingisiarniq, niqimik ajuqsanginniq, iqqagiiqattautininga piqqusituqakkut qaujimaniqarniq, aaqqigiakkanirlugu uqaqatigiiqattarniq taakkunani inungni ukiuqtaqtumiutarnit ammalu Inuit najuutiningat atuutilik isumaliurutaujuqaqtillugu−tukitaarutauniaqtumik asingillu nunarjuami katimaqatauviksait suurlu Ukiuqtaqtumi Katimajiit.
Piluaqtumi, Nalunaiqtausimajuq aqqusiuriqasiutimmat parnainirmut Inungnut-turaangaluni Katimanirnik pilługu Inuit Kiinaujaliurasuarnirmut Pivalliatitsinirmut ammalu Uumajunik Aulatsiniq ammalu Parnaujjiniq.
Uqariaqtuqsimajut ammalu unikkaaqtut Inuit Ukiuqtaqtumiuqatigiit Katimajingita Katimaninganni takunnagaqasuunguvut pijunnaqsigunnarninginnik Inuit piniarniqarlutik nangminiq takunnannguarutigijaminnik Ukiuqtaqtumi nunaminni ammalu nunarjuami piqataujut, iqqanaijaqatigiittut ammalu ilinniaqatigiittut asimi atuqattaqsimajangita miksaannut upigumaliqtitsigunnarmat piqataugumalirlutik Inuit.
Kanatamiutaq Ukaliq Ijitsiaq angiqsimajuqtauq Iksivautaunirmut Inuit Ukiuqtaqtumiuqatigiit Katimajinginnut, Nunarjuami taakkunani arraaguni sitamanik aggiqtuni. Jaims Sitaats, Angajuqqaanga Inuit Ukiuqtaqtumiuqatigiit Katimajingita Alaaska, Tatiana Aatsugina, Angajuqqaanga Inuit Ukiuqtaqtumiuqatigiit Katimajinginnut Sukutka ammalu Tuain Simis Angajuqqaanga, Angajuqqaanga Inuit Ukiuqtaqtumiuqatigiit Katimajinginnut Kanata iniqaqtuinnait Tugliullutik−Iksivautaujunut Inuit Ukiuqtaqtumiuqatigiit Katimajinginnut Nunarjuami Aulatsijiullutik Katimajiit. Jalmar Taal, Angajuqqaaruqtutsamaaq Inuit Ukiuqtaqtumiuqatigiit Katimajinginnut Angiqsimajuq Tugliunirmut−Iksivautaunirmut Kalaałiit Nunaanut. Ilaliutitillugu, pingasut nutaat katimajiuqatauniaqsutik niruaqtauqasiutijuminiit katimajiuqatauniaqsutik kinguvviqtiulutik atajutuqausimajunut nuqqarniusajunut: ᕼuup nakamajak (Kanata), Maata Aipulsan (Kalaałiit Nunaat), ammalu Ilina Kaminsakaja (Sukutka, Rasa).
Taanna 2014−ngutillugu Katimaniq Inuvialuit Nunangata Kuapuriisakkunginnut Inuuvingmi, Nunatsiavut, 18−ngullutik katimajaqtuqatausimajut Kanatamiinngaaqsimajut, Kalaałiit Nunaanik ammalu Alaaskamik ammalu qulit katimajaqtuqatausimajut Sukutkamiinngaaqsimajut. Piqasiutillugit uqariaqtuqsimajut, pinnguaqtiit, akiliqtuqtaugatik ikajuqtiit ammalu kiinaujaqaqtitsijut, tamaani 600−nginniikasatsutik Inuit piqataujut Katimanirmi. Katimaniq atuutitillugu, Inuuvik Sanannguaqtinuungajunik Piliriviunnirmijuq ammalu Ukiuqtaqtumi Pinnguavijjuanirmuungajunut Pinnguariaqturviusimajuviniq.
Kingulliq Inuit Ukiuqtaqtumiuqatigiit Katimajingita Katimaninga Piurumiittuminiq, Alaaskami 2018−ngutillugu.
Uqausiusimajut:
Ukaliq Ijitsiaq, Iksivautarurniusajuq Inuit Ukiuqtaqtumiuqatigiit Katimajinginnut: “upinnaqpuq ingilaarnira tavvunga pivaallikanniqullugit pijumajangit inuit ukiuqtaqtumiut. Qaujimajugut nunarjuami takunnaqtauvallianinga nunavut pivalliatigumallugu atukkannirunnaqtut ammalu atukkannirunnangittunut nunami aturatsatigut ammalu Inuit saamiiqatauqattariaqarmata uqaqatigiittuqaliraippat ammalu isumaliurutiqaqtuqaqtillugu piliriangugajaqtut miksaannut nunaqutittinni Inuit suli Ukiuqtaqtumiilangammata kingulliqpaaq qataujaq uqsuqtirutitalik ammalu kingulliqpaaq ujaraujaq pijautillugu nunattinni.”
Jaims Sitats, Tuglia Iksivautarmut (Alaaska): “Taimainginnasuungummat quvianaqpuq takugiaksaq piqannarinaqtunik innaruqtunik ammalu katisinirmik piqatitaariqasiutinaqtunik uqaqatiginiarlugit amisut isumaaluutaujut pimmariujut Inungnut. Kisiani uqarumajunga qujaginiqpaara quviasuutiqaqataugunnarama piqqusittinnit ”
Jamaar Taal, Tuglia Iksivautarmut (Kalaałiit Nunaat): “Upigusuppunga niruaqtaminiugiaksaq Tuglianut Iksivautaup. Qujalivunga tuniusiariatsaq ilitarijaujjutimik iqqanaijaqattaqsimalirama nunarjuami arraagugait qaujisimallugulu takutsauninga Inuit iqqagijauvalliammat Nunarjualimaaq tautummat Ukiuqtaqtumik tamannalu pijaksaqarutaummaringniarmat Inuit Ukiuqtaqtumiuqatigiit Katimajinginnut piliriangutillugu pijunnautingit Inuit ilagijautitauluni isumaliurutaujunut pijjutilinnik sivuniksatinnik nunarjuamiut ilitarijauningitigut atuagaqarniq Akiqanginninganik, Sivurngani ammalu Tusaumatitsiniq Qaujigiarviqaqattarniq pilirijjutaugunnaqasiutininganik.”
Tatiana Aatsugiina, Tugliq Iksivautarmut (Sukutta): “Isumagijavut Inuvialuit Nunanga saimmaqtitauninganik. 1992−ngutillugu, tavvaniilauqsimagatta ilauliqtilluta Inuit Ukiuqtaqtumiuqatigiit Katimajinginnut Katinngaliratta arraaguunik 22−nik maannamut. Taavvuuna Inuit Ukiuqtaqtumiuqatigiit Katimajingikkut Katimanirivattangagut Jukpikmiut Inuit inuusiliit sijjanginni piuring sii qanuqtuurutiqarunlaliqsimammata aaqqigumallugit pinailutaujut, piuqsuarlugu piqqusinga atuqtinginnarlugu, gavamalirinirmiiqataugunnaliqsimatsutik, ilivvigisimallugulu uqaqatigiigutiqarunnanirmik pijjutaujunik kanatami gavamanut. Arraagut sitaman aniguraimmata utaqqigunnarunniipattugut qaiqujauniarnirmut Katimaniunialirmijumut niriugutigijavut taimanngalimaaq ikajuqtaugutigillugit tamaungainnaaqtitaulauqsimanatalu. ”
Tuain Simis, Tugliq Iksivautarmut (Kanata): “Kanata quviasuppuq katimatitsiniarnirminnik 2014−mi Inuit Ukiuqtaqtumiuqatigiit Katimajingita Katimaniksanganik Inuit piviksaqavigitsiaqtanganik uqaqatigiiqataulutik amiqqautigivattavut atuqsimajatta miksaanut ukiuqtaqtumi Qujannamiirumavara inuuqatiqarunnasiaqtuq Inuit Ukiuqtaqtumiuqatigiit Katimajingita Iksivautanga Aqqaluk Ling arraaguugasannik pijitsiqsimalirmat Inungnit ammalu nunalinganik inuuviup qujajillutik ammalu tunngasuttitsillutik iniqaqtisisitsiaqsutik.”